Container-stalen_Foto-ITG

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) voert de diagnose van ebola voortaan uit in haar eigen laboratoria in Antwerpen. Tot op heden werden stalen naar het buitenland verzonden. Dat verlengde de wachttijd op de uitslag met 12 tot 24 uur. Het ITG beschikt al langer over de technische capaciteit, en kreeg nu het fiat van de bevoegde Vlaamse en federale instanties na grondig overleg over de bioveiligheid.

De eboladiagnostiek wordt uitgevoerd in samenwerking tussen de onderzoeksgroep virologie en het klinisch laboratorium van het ITG. Eerst neutraliseren de virologen het bloedstaal in het hoogbeveiligde BSL3+-laboratorium (“biosafety level 3+”). Dan isoleren ze het genetisch materiaal. Dit volstrekt onschadelijke staal wordt daarna met geavanceerde moleculaire diagnostiek in het klinische laboratorium geanalyseerd. Het virus wordt met twee verschillende en aanvullende methoden aangetoond door vermeerdering en detectie van een deel van zijn genetisch materiaal.

Het resultaat is beschikbaar binnen de 4 uur na aankomst van de stalen. Om het virus te kweken en verder te bestuderen, worden positieve stalen alsnog naar een gespecialiseerd BSL4-laboratorium in Hamburg gestuurd. Laboratoria met deze hoogste graad van beveiliging zijn in België niet beschikbaar.

Het ITG beschikt reeds over een aantal BSL3-laboratoria voor onderzoek op hiv en multiresistente tuberculose. Haar onderzoekers hebben jarenlange ervaring met veilige werkpraktijken in deze laboratoria. Het instituut reserveert een specifieke ruimte voor de diagnose van ebola waar bijkomende strengere veiligheidsmaatregelen, zoals extra-beschermende kledij, gelden. Het kweken en bestuderen van het virus is echter niet aan de orde.

“Door de diagnostiek in België uit te voeren, kunnen we een ebolavirus-infectie sneller bevestigen of uitsluiten. Zodoende kunnen we de patiënt, de familie en verzorgers, en het publiek ook eerder geruststellen bij vals alarm. Het ebolavirus is hier in 1976 ontdekt en als nationaal referentiecentrum voor tropische ziekten heeft het ITG de nodige kennis en infrastructuur om deze cruciale taak veilig uit te voeren,” aldus hoofd virologie prof. Kevin Ariën.

In deze functie heeft het ITG ook ruime kennis en ervaring in de diagnose van  infectieziektes in het algemeen. Voor verschillende ziekteverwekkers werkt het als internationaal referentielaboratorium voor de Wereldgezondheidsorganisatie. Het ITG huisvest in totaal 13 nationale en internationale referentielaboratoria voor ziekten in mens en dier.

Het ITG adviseert en informeert overheden, instellingen en het publiek over ebola, onder andere via een nieuwewebsite. De pas aangestelde nationale ebolacoördinator, dr. Erika Vlieghe komt ook uit de rangen van het ITG.

Het ITG ondersteunt de strijd tegen ebola in West-Afrika op diverse manieren. Verschillende artsen, laboranten en andere experts werken in de getroffen gebieden met Artsen Zonder Grenzen, de Europese Mobiele Laboratoria of de Wereldgezondheidsorganisatie. Het instituut leidt ook een prestigieus internationaal consortium dat onderzoekt of besmette patiënten genezen kunnen worden met antistoffen uit het bloed van ebola-overlevenden.

Vraag en antwoord – eboladiagnose aan het ITG

Waar komen de mogelijke ebolastalen vandaan?

In principe kan elk Belgisch ziekenhuis een staal sturen, maar meestal zal dit een gespecialiseerd ziekenhuis zoals het UMC Sint-Pieter (Brussel), het UZ Antwerpen of UZ Leuven zijn.

Hoe komen de stalen naar het ITG?

De stalen worden met speciaal vervoer voor gevaarlijke stoffen (ook wel “ADR-transport” genoemd) geleverd. De stalen zelf zijn op een speciale manier verpakt voor een veilig transport.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De stalen worden in het Biosafety Level 3+-laboratorium (BSL3+) in alle veiligheid geneutraliseerd. Hierbij wordt viraal genetisch materiaal uit de stalen gehaald. Vanaf dit moment is het extract volledig onschadelijk en wordt het in het medisch laboratorium (een zogenaamd BSL2) in alle veiligheid geanalyseerd met moleculaire technieken. Als een staal positief is, wordt het alsnog naar Hamburg (Duitsland) gestuurd om het virus in een BSL4-laboratorium  (het hoogste bioveiligheidsniveau) verder te onderzoeken. In België is er geen BSL4-laboratorium.

Is het veilig om de diagnose in Antwerpen te doen?

Het ITG heeft ruime kennis en ervaring in de diagnose van infectieziekten. Onze gespecialiseerde laboranten doen dit in een beveiligde omgeving, afgesloten van de buitenwereld.  Daarnaast wordt het ebolavirus in Antwerpen niet gekweekt of verder onderzocht. Dit kan enkel in een BSL4-laboratorium (het hoogste bioveiligheidsniveau) waarvan er in België geen bestaan.

Waarom is het zo belangrijk om de diagnose in België uit te voeren?

Het ITG kan binnen 4 uur na aankomst van een staal een diagnose stellen, waar er voorheen 12 tot 24 uur extra nodig waren. Door het sneller bevestigen of uitsluiten van een ebolavirus-infectie kunnen we de patiënt, de familie en verzorgers, en het publiek ook eerder geruststellen bij vals alarm.

Eboladiagnostiek aan het ITG is tot stand gekomen na overleg met de volgende instanties:

  • Federale Overheidsdienst voor Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
  • Afdeling Bioveiligheid en Biotechnologie (SBB) van het Wetenschappelijke Instituut Volksgezondheid (WIV)
  • Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid